Ostatnia notka kręciła się wokół tańca i tanecznego rytmu. Pozostańmy jeszcze przy tańcu, chociaż w daleko innym kręgu kulturowym. Proponuję cha-cha. Utwór, który będzie dziś w centrum wydarzeń to
Oye Como Va.
Pewnie wszyscy go kojarzą z Carlosem Santaną jednak to nie on jest jego twórcą.
Autorem tej piosenki jest Tito Puente.
Tito Puente był sławnym muzykiem grającym mambo. Termin ten ma afrykańskie korzenie. Został zaszczepiony na Kubę przez niewolników przywiezionych na tę wyspę. Mambo zaczęło się kształtować w drugiej połowie XIX wieku z połączenia tańca dworskiego z murzyńskimi rytmami. Taniec taki nazywano danzón.
Współczesne mambo pojawiło się w 1938 roku, kiedy to Orestes i Cachao López napisali i nagrali danzon właśnie pod nazwą „Mambo”.
Obecnie mambo obejmuje wszystkie kubańskie taneczne formy, w tym salsę i cha-cha. Te dwa gatunki były stylem ulubionym przez Tito Puente.
Puente urodził się w 1923 roku w Nowym Jorku w Hiszpańskim Harlemie. Jego rodzice pochodzili z Puerto Rico. Tito został powołany do wojska w 1942 roku. Brał udział w dziewięciu bitwach. To pozwoliło mu po wojnie, jako weteranowi, podjąć studia w bardzo cenionej Juilliard School of Music. Tam ukończył dyrygenturę, orkiestrację i teorię muzyki.
Nie zajął się jednak muzyką klasyczną. Interesowały go gorące rytmy z Kuby i basenu Morza Karaibskiego.
Bardzo szybko osiągnął dużą popularność w środowisku latyno-amerykańskim w Nowym Jorku. Kubańskie rytmy mieściły się wtedy jeszcze w swoistym ‘gettcie’ narodowościowym, podobnie jak blues. Główny nurt w Ameryce nie był nimi zainteresowany. W latach 50. Tito Puente był już najpopularniejszym muzykiem grającym mambo. Na szerokie wody udało się wyjść, jemu i muzyce którą grał, w 1958 roku albumem Dance Mania. To skłoniło go do poszukiwań związanych z pop, bossa novą a następnie z jazzem.
Łączenie mambo z jazzem zaowocowało powstaniem salsy. Tak nazwano jego późniejszy styl. On sam bardzo nie lubił tego słowa i go nie używał. Jego sława nieustannie rosła. Za nią szło wielkie uznanie. W 1979 roku otrzymał pierwszą z pięciu Grammy Awards. Powszechnie nazywano go El Rey lub The King of Latin Music. Wystąpił w dwóch filmach: The Mambo Kings oraz Calle 54. Zmarł w Nowym Jorku w 2000 roku na atak serca.
Oye Como Va napisał w 1963 roku. Tito Puente nie ukrywał, że wykorzystał motyw z piosenki Chanchullo, popularnego na Kubie przeboju Izraela ‘Cachao’ Lopeza z 1937 roku. Nagranie zespołu Tito Puente z wokalistą Santitos Colonem cieszyło się sporym powodzeniem, ale głównie wśród Latyno-Amerykanów.
Israel 'Chachao' Lopez
Przełomem stało się nagranie Carlosa Santany z 1970 roku. Oye Como Va wyszła na drugim albumie Santany Abraxas. O ile Puente udało się zainteresować muzyką mambo Amerykę, to Santana dokonał rzeczy większej – wdarł się do głównego nurtu muzyki światowej. Obok Oye Como Va drugim wielkim hitem z tego albumu stała się piosenka Black Magic Woman.
Oye Como Va znalazło się na 13 pozycji na liście Billboard Top 100.
Orkiestra Tito Puente opierała się na tradycyjnej sekcji dętej. Santana zastąpił ją gitarą elektryczną i organami Hammonda. Zmienił również różne bębny na rockową perkusję. Nie bez znaczenia była oczywiście wirtuozowska gra Santany na gitarze.
Tekst piosenki jest bardzo zwięzły:
Oye como va mi ritmo
Bueno pa' gozar, mulata
Oye como va mi ritmo
Bueno pa' gozar, mulata
W moim, bardzo swobodnym przekładzie będzie to tak:
Hej, jak leci
Mój rytm jest świetny do zabawy (wspólnej)
Mulatko.
W ostatnich latach niektórzy krzywią się na użycie słowa ‘Mulatka’ widząc jakieś rasistowskie koneksje. Poprawność polityczna czasem jest durna. Tak jak w tym przypadku. W kulturze karaibskiej ‘Mulatka’ to synonim pięknej, gorącej dziewczyny. Pochodzi jeszcze z czasów niewolnictwa. Kreole uwielbiali Mulatki, obdarzali je biżuterią i względami. Kobiety chciały by określać je takim mianem. Tak więc Tito Puente użył tego słowa w jak najbardziej pozytywnym znaczeniu.
Carlos Santana
